www.wilawiankipierwszade.fora.pl

MartaZ

Ma może ktoś pytania do lalki??

mparzy

pytania:
1. Kim był Bolesław Prus?
2. Swiat przedstawiony w powieści
a) bogactwo szczegółów w przedstawieniu Warszawy - jak wygląda miasto, Powiśle, kamienica Łęckich, sklep Mincla, ...(wybrane miejsce)
b) Zasławek i Paryż
c)sytuacja polityczna w Polsce, Afganistanie i Francji
d)sytuacja społeczna - podział na warstwy (odszukaj przedstawicieli arystokracji, szlachty, mieszczaństwa i biedoty) dlaczego prus ujmuje w utworze panoramę społeczeństwa?
3. Narracja "Lalki". kto jest narratorem, w jaki sposób się wypowiada, o jakich wydarzeniach mówi, jaką pełni rolę?
4.Wokół Wokulskiego - zaznacz fragmenty do charakterystyki bohatera, jakie ma cechy wielkich romantyków, a co go odróżnia
5.Co Prus sądzi o kobietach i miłości? Jakie ich wizje wpisuje w utwór na płaszczyźnie narracji i w wypowiedziach bohaterów (znajdź przynajmniej 7 przykładów)?
6. Jaki jest obraz pracy, wiedzy i postępu w "Lalce". Spróbuj wywnioskować z treści utworu.

mparzy

1. Kim był Bolesław Prus?

Prus Bolesław, właściwie Aleksander Głowacki (1847-1912), wybitny polski prozaik i publicysta. Wcześnie osierocony, wychowywał się w Puławach i Lublinie u krewnych. Naukę rozpoczął w Szkole Realnej w Lublinie, następnie przeniósł się do Siedlec i Kielc, gdzie mieszkał jego brat Leon, działacz "czerwonych" w powstaniu styczniowym, w którym Prus wziął udział. Ranny, aresztowany, został osadzony w lubelskim więzieniu.

Po zwolnieniu ukończył gimnazjum w Lublinie i rozpoczął studia na wydziale matematyczno-fizycznym warszawskiej Szkoły Głównej, następnie w Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Puławach. Powróciwszy do Warszawy pracował jako robotnik. 19 V 1912 - umiera w Warszawie, zostaje pochowany na Powązkach, na grobie wystawiono pomnik dłuta S. Jackowskiego z napisem: Serce serc.

Kalendarium życia Prusa:
20 sierpnia 1847 roku - Aleksander Głowacki, w literaturze zapisany na trwałe jako Bolesław Prus, przychodzi na świat w Hrubieszowie jako syn oficjalisty Antoniego i Apolonii z Trembińskich,

1857 - rozpoczyna edukację, najpierw w Lublinie, by przenieść się do Siedlec, Kielc, a potem ponownie powrócić do Lublina,

1861-1863 - bierze udział w działaniach konspiracyjnych i powstańczych,

1 września 1863 roku - zostaje ranny pod Białką,

1864 - od stycznia do kwietnia przebywa w więzieniu,

30 czerwca 1866 roku - kończy lubelskie gimnazjum, a potem w październiku rozpoczyna studia w Szkole Głównej,

1869 - z powodów materialnych przerywa edukację na wyższym poziomie,

1872 - rozpoczyna dziennikarską działalność, przyjmując pseudonim Prus,

14 stycznia 1875 roku - żeni się z Oktawią Trembińską,

23 stycznia 1875 roku - ukazuje się jego pierwsza kronika tygodniowa,

1887 - w odcinkach zaczęła ukazywać się Lalka (wyd. książkowe w 1890 roku). Prus zrywa współpracę z „Kurierem Warszawskim" i wraz ze swoimi kronikami tygodniowymi przenosi się do „Kuriera Codziennego",

1890 - Początek wychodzenia Emancypantek (wyd. książkowe w 1893 roku),

1895 - Faraon (wyd. książkowe w 1897 roku),

19 maja 1912 roku - pisarz umiera.

Twórczość:
Nowele i opowiadania

Pałac i rudera (1875; opowiadanie)
Przygoda Stasia (1879)
Powracająca fala (1880; opowiadanie)
Michałko (1880)
Antek (1880)
Katarynka (1880)
Nawrócony (1881)
Kamizelka (1882)
On (1882)
Milknące głosy (1883)
Grzechy dzieciństwa (1883)
Na wakacjach (1884)
Omyłka (1884)
Pleśń świata (1884)
Żywy telegraf (1884)
Cienie (1885)
Z legend dawnego Egiptu (1888)
Sen (1890)

Powieści

Dusze w niewoli (debiut powieściowy Prusa; wyd. książkowe 1877)
Anielka (jako Chybiona powieść w 1880; ostateczna wersja w 1885; zaliczana często do opowiadań)
Placówka (wyd. książkowe 1886)
Lalka (wyd. książkowe 1890)
Emancypantki (wyd. książkowe 1894)
Faraon (wyd. książkowe 1897)
Dzieci (wyd. książkowe 1909)

Tu jest bardziej szczegółowy opis: [link widoczny dla zalogowanych]

mparzy

2. Swiat przedstawiony w powieści
a)Obraz Warszawy:
Znakomita większość wydarzeń rozgrywa się w Warszawie. Miasto ukazane jest bardzo szczegółowo i realistycznie. Jedna z interpretacji Lalki opiera się na utworzeniu mapy tych miejsc Warszawy, w których dzieją się wydarzenia. Padają tam takie ulice, jak: Krakowskie Przedmieście (tam stoi sklep Wokulskiego), Nowy Świat, Aleje Ujazdowskie (przy nich stoi kamienica Łęckich), Dobra i Browarna(Powiśle – miejsce, gdzie mieszka warszawska biedota). Poza tym wspomina się Łazienki i Ogród Saski (miejsce spotkań warstw wyższych) oraz tor wyścigów konnych, budynki na praskim brzegu, itp.

Widać tu świadomość, że przestrzenią nowożytnej cywilizacji jest miasto. Ukazuje się ono na kilku planach: plan I to Warszawa mieszczańska, II – Warszawa arystkoracji (Łazienki, salon księcia, Ogród Saski), III – Warszawa żydowska (Nalewki), IV – Warszawa inteligencji (dom Szumana), V – Warszawa biedoty (Powiśle). Dla wizji Warszawy istotna jest filozofia przestrzeni ogarniającej ruch cywilizacyjny, przyśpieszającej tempo życia. Istotne jest także to, że miasto zmienia się – gdy Wokulski powraca z Syberii jest mu nieprzyjazne, nie może się w nim odnaleźć. Jednak kiedy jest już bogatym i wpływowym człowiekiem otwierają się przed nim nawet arystokratyczne salony. W miarę postępowania powieści miasto schodzi na drugi plan, jest coraz bardziej szare, nijakie. Przestrzeń jest również rozliczeniem z mitami przeszłości, z miejscami ze sfery sacrum. Przykładem jest Stare Miasto – miejsce demonstracji i manifestacji, często krwawo tłumionych przez żołnierzy carskich, było dla Polaków miejscem świętym – także ze względu na szerszą perspektywę historyczną: tam przecież znajduje się Zamek Królewski. W Lalce ani jedno wydarzenie nie rozgrywa się na Starym Mieście – jest to zabieg celowy, gdyż miały tam siedzibę władze carskie. Następuje desakralizacja tego miejsca.

Opis sklepu Mincla (później Wokulskiego):
przy Krakowskim przedmieściu stoi lokal.Wnętrze wyglądało jak duża stara piwnica, było w niej ciemno. Stał tam stół, ogromne szafy z szufladami. Przy stole sprzedawano papier, atrament,talerze i szklanki. W szafach z szybami stało mydło z krochmalem. Gdy wchodziło się w głąb sklepu, widać było beczki i stosy drzewa. w sklepieniu wisiały gorczyca i farby, ogromna lampa z daszkiem, sieć pełna korków do butelek. leżał też tam wypchany krokodylek.

b) Obraz Paryża: Bolesław Prus w pewnym momencie porównuje stolicę Francji do ogromnej gąsienicy. W konkretnych miejscach topograficznych sytuuje jej głowę, a potem kolejne elementy ciała. Bohater zauważa w tych obserwacjach pewną prawidłowość, ustaloną logikę. Ogromne miasto, które jeszcze niedawno wzbudzało w nim niczym nieuzasadniony lęk, stało się dla niego przejrzyste i zrozumiałe.
Został opisany w powieści w rozdziale pierwszym tomu drugiego dla kontrastu z Warszawą. Bohater, rozczarowany i oszołomiony rozbieżnością w rozwoju obu miast, zastanawia się nad powrotem do Polski:

„I ja miałbym tam wracać?... Po co?... Tu przynajmniej mam naród żyjący wszystkimi zdolnościami, jakimi obdarowano człowieka. Tu naczelnych miejsc nie obsiada pleśń podejrzanej starożytności, ale wysuwają się naprzód istotne siły: praca, rozum, wola, twórczość, wiedza, nawet piękność i zręczność, a nawet choćby szczere uczucie. Tam zaś praca staje pod pręgierzem, a triumfuje rozpusta!

Ten, kto dorabia się majątku, nosi tytuł sknery, kutwy, dorobkiewicza; ten, kto go trwoni, nazywa się: hojnym, bezinteresownym, wspaniałomyślnym... Tam prostota jest dziwactwem, oszczędność wstydem, uczoność równoznaczny z obłędem, artyzm symbolizuje się dziurawymi łokciami. Tam, chcąc zdobyć miano człowieka, trzeba posiadać albo tytuł z pieniędzmi, albo talent wciskania się do przedpokojów. I ja bym tam miał wracać?...”.

Ucieczką od myśli związanych z Izabelą są dla niego spacery po ulicy Lafayette, bulwarze Magenta, bulwarze Kapucyńskim, Polach Elizejskich, wizyty w paryskich teatrach…

To spostrzeżenie może być analogią do obserwacji społeczeństwa polskiego (dopiero, gdy się zjednoczy w jedno ciało – organizm, czyli organicyzm – będzie w stanie stworzyć silny organizm), w którym Wokulski widział dysproporcje i rozwarstwienie.
Obraz Zasławka:
Zasławek to miejsce piękne, otoczone lasami i nieskażone cywilizacją. Panuje tu spokój, można doskonale wypocząć i zregenerować siły. Wokulski czuje się w Zasławku znakomicie. Jest zauroczony miejscem i odradza prezesowej budowę cukrowni, która mogłaby mieć na nie negatywny wpływ. Zarządzająca majątkiem prezesowa wciela w życie postulaty pozytywistów, takie jak praca u podstaw. W Zasławku działa przedszkole dla dzieci chłopskich, są mieszkania i jedzenie. Ludzi starych i niedołężnych prezesowa otacza opieką, zapewniając im lekką pracę przy wyplataniu koszy. Zasławek to majątek szlachecki prezesowej Zasławskiej. To właśnie w Zasławku i Zasławiu nawiązuje się bliższe uczucie między Wokulskim a Izabelą. Zasławek przywołuje naturalne skojarzenia z Soplicowem z Pana Tadeusza czy z mityczną Arkadią. Jest to jednak Arkadia unowocześniona – prezesowa sama, po cichu, bez głośnych manifestów wciela w życie te punkty programu pozytywistycznego, które uważa za dobre – dba o warunki bytowe służby oraz o jej wykształcenie (postawiła szkółkę). Wszędzie tam czuć spokój i polskość.

Arkadyjska przestrzeń Zasławka również zostaje zdemitologizowana wraz z pojawieniem się gości prezesowej oraz, ostatecznie, po jej śmierci. W obydwu tych momentach największy zamęt wnosi swoją osobą Starski. Kokietuje kolejne panny – obala mit szczęśliwości i wierności małżeńskiej, a co za tym idzie mit szczęśliwej ziemiańskiej rodziny. Obecnie taki model jest już przeżytkiem – teraz trzeba uwodzić, zdobywać siłą. Dlatego też Wokulski od początku zabiera się do rzeczy nie tak, jak powinien – kilkakrotnie mówi mu się to wprost, np. panie Meliton i adwokat. Flirty Starskiego demitologizują również magiczną i niezwykłą (tradycja romantyczna) przestrzeń zamku w Zasławiu, tak że ostatecznie musi on zostać zniszczony.

c)sytuacja polityczna w Polsce, Afganistanie i Francji.
Link do fragmentów z lektury odnośnie polityki w Europie i na świecie - > [link widoczny dla zalogowanych]
W utworze wspomniane są:

- epoka napoleońska, pobrzmiewająca w opowiadaniach zafascynowanego Napoleonem ojca Rzeckiego. Starszy pan, podobnie jak jego przyjaciele, był bonapartystą. Wpajał swoje zasady i zamiłowanie dla francuskiego cesarza małemu Ignacemu, wychowując go w otoczeniu portretów Napoleona i opowieści o jego miłości do Polski,

- powstanie listopadowe w opowieści prezesowej Zasławskiej o stryju Wokulskiego, z którym została rozdzielona przez wybuch zrywu. Jej ukochany, choć zginął w walce o niepodległość Królestwa Polskiego, nie doczekał się godnego nagrobka (prezesowa zobowiązała Wokulskiego do wybudowania godnej mogiły walecznemu, acz „ubożuchnemu oficerowi"),

- okres Wiosny Ludów, a dokładniej rewolucja na Węgrzech w 1848 roku, której szczegóły poznajemy z relacji starego subiekta: „Jeżeli dzień udał się dobrze, pan Ignacy był kontent. Wówczas przed snem czytał historię konsulatu i cesarstwa albo wycinki z gazet opisujących wojnę włoską z roku 1859, albo też, co trafiało się rzadziej, wydobywał spod łóżka gitarę i grał na niej Marsza Rakoczego przyśpiewując wątpliwej wartości tenorem. Potem śniły mu się obszerne węgierskie równiny, granatowe i białe linie wojsk, przysłoniętych chmurą dymu... Nazajutrz miewał posępny humor i skarżył się na ból głowy" [rozdział drugi, tom I],

- powstanie styczniowe - jego echa odnajdujemy w biografii głównego bohatera, za czynny udział w walkach partyzanckich skazanego na Syberię. W zesłaniu towarzyszyło mu dwóch Żydów - Szuman i Szlangbaum,

- wydarzenia lat 1878-1879, a wśród nich szczegóły zamachu autorstwa anarchisty Maxa Hodla na cesarza Wilhelma 11 maja 1878 roku, wydarzenia w 1878 roku (rozpoczęcie wojny z Afganistanem, konflikty austriacko-bośniackie, powstanie w Macedonii, zamach na króla Alfonsa hiszpańskiego i króla Humberta włoskiego, śmierć hrabiego Józefa Zamoyskiego, a w końcu kolejna wojna Anglii, tym razem z afrykańskimi Zulusami czy dżuma w okolicach Astrachania), jak i w 1879 roku (zwycięstwo Anglików w Afganistanie), działalność Garibaldiego czy śmierć Ludwika Napoleona w 1873 roku.

Czas historyczny obecny w powieści pełni funkcję nadania akcji właściwej większego prawdopodobieństwa. Osadzenie akcji w kontekście historycznym uwypukla postać romantyka i bonapartysty Ignacego Rzeckiego, wzmaga niesmak, jaki czujemy, czytając o losach Henryka Szlangbauma (mimo walki w powstaniu, polskie społeczeństwo nie zaakceptowało Żyda) czy po prostu przybliża realia dziewiętnastowiecznej Warszawy, w której jedni śnili o Napoleonie, a inni co noc budzili się z koszmaru popowstaniowej zsyłko na Syberię (Wokulskiego nękały wspomnienia syberyjskich, samotnych nocy).

d)sytuacja społeczna - podział na warstwy (odszukaj przedstawicieli arystokracji, szlachty, mieszczaństwa i biedoty) dlaczego prus ujmuje w utworze panoramę społeczeństwa?
Na kartach powieści ukazani są reprezentanci różnych grup społecznych, środowisk i zawodów Warszawy lat siedemdziesiątych XIX wieku. Oto, w jaki sposób diagnozuje je Stanisław Wokulski, przechadzając się po biednej dzielnicy Warszawy - Powiślu: „Oto miniatura kraju - myślał - w którym wszystko dąży do spodlenia i wytępienia rasy. Jedni giną z niedostatku, drudzy z rozpusty. Praca odejmuje sobie od ust, ażeby karmić niedołęgów; miłosierdzie hoduje bezczelnych próżniaków, a ubóstwo nie mogące zdobyć się na sprzęty otacza się wiecznie głodnymi dziećmi, których największą zaletą jest wczesna śmierć. Tu nie poradzi jednostka z inicjatywą, bo wszystko sprzysięgło się, ażeby ją spętać i zużyć w pustej walce - o nic. (...) Lecz u nas wyższa warstwa zakrzepła jak woda na mrozie i nie tylko wytworzyła osobny gatunek, który nie łączy się z resztą, ma do niej wstręt fizyczny, ale jeszcze własną. martwotą krępuje wszelki ruch z dołu. Co się tu łudzić: ona i ja to dwa różne gatunki istot, naprawdę jak motyl i robak. Mam dla jej skrzydeł opuszczać swoją norę i innych robaków?... To są moi - ci, którzy leżą tam na śmietniku, i może dlatego są nędzni, a będą jeszcze nędzniejsi, że ja chcę wydawać po trzydzieści tysięcy rubli rocznie na zabawę w motyla. Głupi handlarzu, podły człowieku!... (...) Trzydzieści tysięcy rubli znaczą tyle, co sześćdziesiąt drobnych warsztatów albo sklepików, z których żyją całe rodziny. I to ja mam byt ich zniszczyć, wyssać z nich ludzkie, dusze i wypędzić na ten śmietnik?..." [rozdział 8, tom I] oraz snując refleksje w Paryżu: „Jeżeli do ciężkich warunków klimatycznych dodać jeszcze arystokrację, która opanowała wszystkie oszczędności narodu i utopiła je w bezmyślnej rozpuście, to zaraz wyjaśni się, dlaczego ludzie niezwykle zdolni nie tylko nie mogą rozwijać się tam, ale wprost muszą ginąć" [rozdział 1, tom II] czy po powrocie do stolicy: "Wyjadę stąd - szeptał - wyjadę!... Chyba że ona mnie zatrzyma...Bo co mi da nawet ten majątek, jeżeli nie mogę go zużytkować w taki sposób, jaki mnie najlepiej przypada do gustu? Co warte życie, pleśniejące między resursą, sklepem i prywatnymi salonami, gdzie trzeba grać w preferansa, ażeby nie obmawiać, albo obmawiać, ażeby nie grać w preferansa?..." [rozdział 3, tom II].

Wokulski zauważa ogromne dysproporcje społeczne, dzielące poszczególne warstwy: „Szczególny kraj, w którym od tak dawna mieszkają obok siebie dwa całkiem różne narody: arystokracja i pospólstwo. Jeden mówi, że jest szlachetną rośliną, która ma prawo ssać glinę i mierzwę, a ten drugi albo przytakuje dzikim pretensjom, albo nie ma siły zaprotestować przeciw krzywdzie. A jak się to wszystko składało na uwiecznienie monopolu jednej klasy i zdławienie w zarodku każdej innej! Tak silnie wierzono w powagę rodu, że nawet synowie rzemieślników i handlarzy albo kupowali herby, albo podszywali się pod jakieś zubożałe rody szlachetne." [rozdział 2, tom II].

mparzy

3. Narracja "Lalki". kto jest narratorem, w jaki sposób się wypowiada, o jakich wydarzeniach mówi, jaką pełni rolę?:
Narracja „Lalki" Prusa

W powieści czytelnik ma kontakt z tzw. „dwugłosem narracji", czyli narracją prowadzoną w pierwszej oraz trzeciej osobie, dzięki czemu występują dwa różne spojrzenia na poczynania głównego bohatera.

Rodzaje narracji:

- pierwszoosobowa, pokrywająca się z czasem opisywanej akcji. Przykładem jest Pamiętnik starego subiekta, w którym Ignacy Rzecki w pierwszej osobie liczby pojedynczej wspomina bujne losy swego życia. Ten typ narracji odznacza się:

- emocjonalnością,

- uczuciowością opisów,

- subiektywnością sądów i przemyśleń na temat głównego bohatera, Stanisława Wokulskiego.

Poprzez liczne retrospekcje narratora akcja powieści cofa się do wydarzeń Wiosny Ludów (1848)

- trzecioosobowa, dominująca, widoczna we wszystkich innych rozdziałach. Cechuje ją:

- wszechwiedza na temat opisywanych sytuacji i osób (narrator znajduje się wewnątrz świata przedstawionego, lecz

nie jest jego uczestnikiem, bohaterem),

- obiektywne spojrzenie na bohaterów i zdarzenia, w których uczestniczą,

- nie zwracanie uwagi na siebie samą, przejrzystość opisów,

często posługuje się mową pozornie zależną, oddając głos głównemu bohaterowi oraz pannie Izabeli, co jest widoczne

w ich monologach wewnętrznych,

- narrator dokładnie opisuje ulice Warszawy, historyczną przeszłość stolicy.

mparzy

4.Wokół Wokulskiego - zaznacz fragmenty do charakterystyki bohatera, jakie ma cechy wielkich romantyków, a co go odróżnia:

Czterdziestosześcioletni bohater powieści Bolesława Prusa to jedna z najciekawszych postaci w literaturze polskiej. jego osobowość nie jest jednoznaczna, lecz pełna sprzeczności.

Jako młody chłopiec, mimo szlacheckich korzeni, trafił do sklepu i restauracji Hopfera na stanowisko subiekta. Jego ojciec stracił majątek odziedziczony po dziadku Stanisława. Choć ciężko pracował w sklepie, a wszystkie zarobione pieniądze musiał oddawać ojcu. Przy pomocy studentów-subiektów i Ignacego Rzeckiego zdał pomyślnie końcowe egzaminy w Szkole Przygotowawczej i dostał się na wyższy stopień edukacji do Szkoły Głównej.

Po dwóch latach nauki zaangażował się w działalność spiskową i organizację demonstracji religijno-patriotycznych. W końcu przerwał studia i wziął udział w walkach partyzanckich, wskutek czego został zesłany na Syberię. Pobyt w niewoli spożytkował na badania naukowe, dzięki czemu zdobył uznanie w środowisku. Do kraju powrócił w 1870 roku z nadzieją na dalszy rozwój.

Szybko się jednak rozczarował, wygłaszając wewnętrzny monolog – podsumowanie swych aspiracji: „Potem w wielkich konturach przyszła mu na myśl jego własna historia. Kiedy dzieckiem będąc łaknął wiedzy - oddano go do sklepu z restauracją. Kiedy zabijał się nocną pracą, będąc subiektem - wszyscy szydzili z niego, zacząwszy od kuchcików, skończywszy na upijającej się w sklepie inteligencji. Kiedy nareszcie dostał się do uniwersytetu - prześladowano go porcjami, które niedawno podawał gościom. Odetchnął dopiero na Syberii. Tam mógł pracować, tam zdobył uznanie i przyjaźń Czerskich, Czekanowskich, Dybowskich. Wrócił do kraju prawie uczonym, lecz gdy w tym kierunku szukał zajęcia, zakrzyczano go i odesłano do handlu... " To taki piękny kawałek chleba w tak ciężkich czasach” [Rozdział 8, tom I].

Wziął ślub z wdową po majętnym Janie Minclu, a z kolei po jej śmierci stał się właścicielem dosyć pokaźnego majątku. Żył bez sprecyzowanego celu, pogrążając się w apatii i melancholii. Taki stan trwał do momentu ujrzenia w teatrze panny Izabeli Łęckiej. Aby pokonać przepaść dzielącą go od arystokratki, postanowił zdobyć duży majątek. Pojechał więc na wojnę do Bułgarii, na której, dzięki zajmowaniu się wojskowymi dostawami, powiększył swój fundusz dziesięciokrotnie. Od tej pory bohater zaczął zabiegać o względy ukochanej, co jest głównym tematem powieści.

Stanisław Wokulski jest reprezentantem pokolenia dwóch epok.

Cechy romantyka:

- romantyczna biografia młodzieńczego okresu, wątek walki o wolność: Wokulski bierze udział w postaniu styczniowym, poświęcając młodość patriotycznej walce o wolność i niepodległość, za swą miłość do ojczyzny cierpi na syberyjskim zesłaniu;

- romantyczna, nieszczęśliwa i nieodwzajemniona miłość, która jest motorem jego działań, a w której przeszkodą według bohatera są konwenans i stosunki społeczne; idealizowanie swej wybranki do takiego stopnia, iż nie wyobraża sobie życia bez swej „bliźniaczej duszy” i być może nawet popełnia z jej powodu samobójstwo (jedną nieudaną próbę odebrania sobie życia z powodu Izabeli miał już za sobą); jest romantycznym kochankiem podobnym do Gustawa;

- skłonność bohatera do depresji, stanów apatycznych i melancholijnych, głębokich przemyśleń, rozpamiętywania setki razy tej samej sytuacji, wspominania każdego gestu, uśmiechu czy słowa ukochanej;

- indywidualizm;

- skłonność do częstych zmian nastroju, do popadania ze stanów euforycznych a depresyjne;

- niejasne zakończenie życia.

Cechy pozytywisty:

- realizm, racjonalizm, scjentyzm - kluczowe pojęcia epoki; szacunek do nauki, pragnienie wiedzy;

- realizacja ideałów pracy organicznej:

* otworzył nowy sklep,
* założył spółkę do handlu ze Wschodem,
* prowadził interesy z Rosjaninem Suzinem,

oraz pracy u podstaw:
* udzielał się charytatywnie,
* pomógł między innymi prostytutce Mariannie, furmanowi Wysockiemu oraz kamieniarzowi Węgiełkowi;

- popierał działalność naukowców i badaczy (Ochocki, Geist);

- tolerancja dla poglądów i postaw innych;

- akceptował hasła głoszące asymilację Żydów i innych narodowości zamieszkujących Polskę (Szlangbaum, Mincel);

- energia i determinacja w zdobywaniu wykształcenia, majątku (do fortuny doszedł własną pracą i wysiłkiem) oraz w pokonywaniu własnych słabości;

- próbuje zdobyć Izabelę w pozytywistyczny sposób, chcąc uzależnić jej byt od własnego majątku.

Autor powieści dał nam jednoznacznej odpowiedzi, co do kwestii, które cechy zwyciężyły w bohaterze. Nie wiemy czy romantycznie zginął pod gruzami zasławskiego zamku, czy raczej pojechał do Paryża, aby pracować naukowo (pozytywistyczne rozwiązanie).

mparzy

5.Co Prus sądzi o kobietach i miłości? Jakie ich wizje wpisuje w utwór na płaszczyźnie narracji i w wypowiedziach bohaterów (znajdź przynajmniej 7 przykładów)?:

Powieść Bolesława Prusa "Lalka" ukazała się w Warszawie, w roku 1890. Akcja utworu rozgrywa się w latach 1878-1879, ale w "Pamiętniku starego subiekta" czytamy o wydarzeniach, które obejmują okres od roku 1837 i opisują okoliczności związane z Wiosną Ludów oraz kampanią węgierską (1848), a także powstaniem styczniowym (1863). W utworze autor przedstawił swoje pozytywistyczne poglądy, które sprowadzają się do stwierdzenia, iż pisarz poprzez dzieło powinien prezentować postawę obywatelską, a tym samym kreować bohaterów reprezentujących ludzi czynu i pożytecznej, przede wszystkim w kategoriach społecznych, pracy. Między innymi prezentuje różne nastawienie kobiet ówczesnego społeczeństwa do zmieniających się warunków życia i do aktualnej sytuacji. Książka przedstawia niewiasty z trzech stanów:

- arystokracja: Izabela Łęcka, baronowa Krzeszowska, prezesowa Zasławska
- mieszczaństwo: Helena Stawska
- proletariat: Maria

Izabela Łęcka reprezentuje zdecydowanie negatywną postawę. Ukazana jest jako kobieta egoistyczna i powierzchowna. Pracę dobroczynną traktuje jako obowiązek towarzyski i możliwość pokazania się publicznie w nowym stroju. Żyje w przeświadczeniu, że jest ideałem kobiety. Niepokonane są dla niej różnice stanowe i nigdy nie będzie zdolna myśleć na poważnie o Wokulskim jako o kimś więcej niż doradcy finansowym. Zupełnie nie potrafi się przystosować do nowych warunków. Jej ojciec bankrutuje, a ona dalej chciałaby żyć jak dawniej, w świece idealnym. Nie próbuje w żaden sposób spożytkować zarobkowo swoich umiejętności takich jak np. znajomość języków czy gra na pianinie. Zła sytuacja finansowa w pewnym stopniu przekreśla jej szanse na dobre małżeństwo, gdyż nie ma ona zapewnionego posagu.

Helena Stawska reprezentuje zupełnie przeciwną postawę. Los postawił ją w sytuacji bardzo trudnej. Nie mażadnych wieści od swojego męża i nie może nawet ponownie wziąć ślubu. Na utrzymaniu ma matkę i malutką córeczkę. Choć przyzwyczajona była do tego, że to małżonek zapewnia jej utrzymanie, potrafiła wziąć się w garść i zaczęła ciężko pracować. Spotyka ją na końcu powieści nagroda, gdyż dostaje od Wokulskiego spadek i może wyjść za Maraczewkiego. Prus ukazuje na przykładzie Heleny Stawskiej postawę godną naśladowania.

Baronowa Krzeszowska to kobieta, która po stracie jedynej córeczki, popadła w histerię. Jest ze wszystkimi skłócona, intrygantka, prowadzi nieustające batalie z mężem. Za wszelką cenę chciała kupić kamienicę Łęckiego, w której jednocześnie mieszka, a którą sprzedaje jej Wokulski.

Z szeregów arystokracji wyróżnia się zdecydowanie prezesowa Zasławska. Leży jej na sercu los chłopów zamieszkujących teren jej majątku, obarcza arystokrację winą za rozbiory, oskarża o rozprężenie moralne. Ona jedna docenia Wokulskiego i uważa, że w miłości nie powinny istnieć bariery klasowe. Postawa godna naśladowania.

Pozostaje jeszcze Maria, zwana też „Magdalenką”. Z powodu bardzo trudnej sytuacji decyduje się na prostytucję. Wokulski pomaga jej najpierw zdobyć potrzebne do pracy umiejętności, a później znajduje jej zajęcie. Woli uczciwą prace, choćby ciężką i za marne pieniądze.

Moim zdaniem Bolesław Prus podzielił kobiety w powieści na dwa typy. Te które należy naśladować i te reprezentujące postawy, których powinno się unikać. Uwidoczniony jest tu dydaktyczny charakter „Lalki” co ma odzwierciedlenie w głównych hasłach pozytywizmu.

6. Jaki jest obraz pracy, wiedzy i postępu w "Lalce". Spróbuj wywnioskować z treści utworu.

- Krytyce idealizmu (Wokulski przez wyidealizowanie ukochanej, nie dostrzegał jej prawdziwego oblicza, kochając jej wymyślony wskutek lektury romantycznych tekstów wizerunek: "Dobrze ci tak! tam twoje miejsce... - myślał Wokulski. - Bo któż to miłość przedstawiał mi jako świętą tajemnicę? Kto nauczył mnie gardzić codziennymi kobietami, a szukać niepochwytnego ideału?... Miłość jest radością świata, słońcem życia, wesołą melodią w pustyni a ty co z niej zrobiłeś?... Żałobny ołtarz, przed którym śpiewają się egzekwie nad zdeptanym sercem ludzkim!"[rozdział drugi, tom II].

Energiczności i zapale głównego bohatera, który dzięki swej ciężkiej pracy (nie nienawidzi Rosjan jak romantycy, lecz prowadzi z nimi interesy) dorabia się majątku, a potem finansuje działalność charytatywną.

- Przekonaniu o potrzebie silnej polskiej gospodarki, która podniosłaby kraj z kryzysu.

- Poglądach, takich jak scjentyzm, kult wiedzy i nauki, racjonalizm, wiara w postęp jako poprawę życia ludzkości (takie ideały wyznają Stanisław Wokulski, Julian Ochocki oraz profesor Giest, a cytatem oddającym siłę fascynacji bohatera postępem i wynalazki jest fragment z rozdziału pierwszego tomu drugiego, opowiadającego o Paryżu: „Praca nad szczęściem we wszystkich kierunkach - oto treść życia paryskiego. (…)Posągi i obrazy są dostępne nie tylko dla amatorów, ale dla artystów i rzemieślników, którzy w galeriach mogą zdejmować kopie. Francuz, gdy coś wytwarza, dba naprzód o to, ażeby dzieło jego odpowiadało swemu celowi, a potem - ażeby było piękne. I jeszcze nie kończąc na tym troszczy się o jego trwałość i czystość. (…) Tym sposobem Paryż jest arką, w której mieszczą się zdobycze kilkunastu, jeżeli nie kilkudziesięciu wieków cywilizacji... Wszystko tu jest, zacząwszy od potwornych posągów asyryjskich i mumii egipskich, skończywszy na ostatnich rezultatach mechaniki i elektrotechniki, od dzbanków, w których przed czterdziestoma wiekami Egipcjanki nosiły wodę, do olbrzymich kół hydraulicznych z Saint-Maur”.

Reklamy OnetKontekst

- Pracy organicznej i pracy u podstaw – sztandarowych hasłach pozytywizmu (otworzył nowy sklep, założył spółkę do handlu ze Wschodem oraz udzielał się charytatywnie - pomógł między innymi prostytutce Mariannie, furmanowi Wysokiemu i jego bratu – Węgielkowi).

- W ogólnej apoteozie pracy - fragment wypowiedzi Stanisława o spostrzeżeniach poczynionych podczas pobytu w Paryżu [rozdział piąty, tom II] doskonale oddaje zasadność tego przejawu epoki: ”U nas praca ludzka wydaje mierne rezultaty: jesteśmy ubodzy i zaniedbani. Ale tam praca jaśnieje jak słońce. Cóż to za gmachy, od dachów do chodników pokryte ozdobami jak drogocenne szkatułki. A te lasy obrazów i posągów, całe puszcze machin, a te odmęty wyrobów fabrycznych i rękodzielniczych!... Dopiero w Paryżu zrozumiałem, że człowiek jest tylko na pozór istotą drobną i wątłą. W rzeczywistości jest to genialny i nieśmiertelny olbrzym, który z równą łatwością przerzuca skały, jak i rzeźbi z nich coś

Bonus:
1.Filozofia pracy, będąca jednym z haseł pozytywizmu.

Wyznawcą filozofii pracy w powieści był Stanisław Wokulski. Przechadzając się po dzielnicy biedoty – Powiślu – myślał: „Strach, co się tu stanie za kilka generacji... A przecie jest proste lekarstwo: praca obowiązkowa - słusznie wynagradzana. Ona jedna może wzmocnić lepsze indywidua, a bez krzyku wytępić złe i... mielibyśmy ludność dzielną, jak dziś mamy zagłodzoną lub chorą” [rozdział VIII, tom I]. Takiej aktywnej postawy uczył go w młodości, gdy pracowali razem u Mincla, kolega Leon: „- Pracuj - mówił nieraz do Stacha - i wierz, bo silna wiara może zatrzymać słońce w biegu, a nie dopiero polepszyć stosunki ludzkie”. [rozdział XX, tom I].
Uważał, że solidna praca jest wyjściem z trudnej sytuacji społeczeństwa, sam nawet oddał się jej po zawodzie miłosnym.

2. Organicyzm - kolejne hasło epoki.

Główny bohater uważał, iż społeczeństwo funkcjonuje i rozwija się jak żywy organizm, a instytucje społeczne są ze sobą powiązane tak, jak części organizmu: „- Natura miewa kaprysy i - analogie - dodał. - Motyle istnieją także w rodzaju ludzkim: piękna barwa, latanie nad powierzchnią życia, karmienie się słodyczami, bez których giną - oto ich zajęcie. A ty, robaku, nurtuj ziemię i przerabiaj ją na grunt zdolny do siewu. Oni bawią się, ty pracuj; dla nich istnieje wolna przestrzeń i światło, a ty ciesz się jednym tylko przywilejem: zrastania się, jeżeli cię rozdepcze ktoś nieuważny. I tobież to wzdychać do motyla, głupi?... I dziwić się, że ma wstręt do ciebie?... Jakiż łącznik może istnieć między mną i nią?... No, gąsienica jest także podobna do robaka, póki nie zostanie motylem. Ach, więc to ty masz zostać motylem, kupcze galanteryjny?... Dlaczegóż by nie? Ciągle doskonalenie się jest prawem świata”.[rozdział VIII, tom I] oraz doktor Szuman: „(…) Społeczeństwo jest jak gotująca się woda: co wczoraj było na dole, dziś pędzi w górę...” [rozdział XI, tom II]. Uważał, że aby ludziom żyło się lepiej, zarówno biedota, jak i arystokracja, muszą współpracować i słuchać się wzajemnie.

3. Socjalizm, czyli sprzeciw wobec rodzącego się kapitalizmu

Mraczewski, subiekt w sklepie Wokulskiego, często opowiadał zdziwionemu Rzeckiemu o swej wizji społeczeństwa: „Jak żyję, nie słyszałem nic równego. Młodzieniec ten dowodził mi przytaczając nazwiska ludzi, podobno bardzo mądrych, że wszyscy kapitaliści to złodzieje, że ziemia powinna należeć do tych, którzy ją uprawiają, że fabryki, kopalnie i maszyny powinny być własnością ogółu, że nie ma wcale Boga ani duszy, którą wymyślili księża, aby wyłudzać od ludzi dziesięcinę. Mówił dalej, że jak zrobią rewolucję (on z trzema "prykaszczykami"), to od tej pory wszyscy będziemy pracowali tylko po ośm godzin, a przez resztę czasu będziemy się bawili, mimo to zaś każdy będzie miał emeryturę na starość i darmo pogrzeb. Wreszcie zakończył, że dopiero wówczas nastanie raj na ziemi, kiedy wszystko będzie wspólne: ziemia, budynki, maszyny, a nawet żony”[rozdział X, tom I]. Prus zwrócił uwagę czytelników na rodzący się socjalizm.

Bolesław Prus ujął w powieści te trzy najbardziej charakterystyczne dla pozytywizmu prądy myślowe. Poprzez apoteozę, wywyższenie roli pracy na pozycję decydującą o poprawie losu społeczeństwa, autor przedstawił alternatywę dla obserwowanego pogorszenia sytuacji ludzi najbiedniejszych. Poprzez wypowiedzi Wokulskiego, twierdzącego, iż jedynym wyjściem z pogłębiającego się kryzysu jest ciężka, ale dobrze opłacana praca, Prus ujawnił swój pogląd na poprawę dziewiętnastowiecznych realiów Polski (w której szerzył się analfabetyzm, choroby, wyzysk najbiedniejszych). Popierał także organicyzm, wierząc, iż nie będzie poprawy bez współpracy wszystkich warstw. Wink

szymon_mieszkala

kartkówka z lalki jest w poniedziałek?

Piotr Katański

pytałem się Mendyki
Lalka jest na wtorek

szymon_mieszkala

ok, dzięx

Martyna Wyzujak

Dzięki Michał Smile

Sławek

Zasławek... Muszę tam kiedyś pojechać Very Happy